Zima przynosi właścicielom oraz zarządcom obiektów dodatkowe obowiązki. Mowa o odśnieżaniu chodników wokół budynku, usuwaniu zwisających nad przejściami sopli, ale także pokrywy śnieżnej zalegającej na dachu. Ta ostatnia czynność nabiera szczególnego znaczenia w przypadku wielkopowierzchniowych hal przemysłowych, które zwykle pokryte są dachami o niemal płaskiej konstrukcji. Jak kontrolować grubość pokrywy śnieżnej, jakie są uwarunkowania odśnieżania dachów i co zawiera instrukcja odśnieżania dachów – tego dowiecie się z tego tekstu.

Obowiązek odśnieżania dachów – przepisy

Zgodnie z brzmieniem art. 61 pkt 2 Prawa budowlanego, właściciel lub zarządca obiektu budowlanego jest obowiązany zapewnić, dochowując należytej staranności, bezpieczne użytkowanie obiektu w razie wystąpienia czynników zewnętrznych oddziaływujących na obiekt, związanych z działaniem człowieka lub siły natury, takich jak: wyładowania atmosferyczne, wstrząsy sejsmiczne, silne wiatry, intensywne opady atmosferyczne, osuwiska ziemi, zjawiska lodowe na rzekach i morzu oraz jeziorach i zbiornikach wodnych, pożary lub powodzie, w wyniku których następuje uszkodzenie obiektu budowlanego lub bezpośrednie zagrożenie takim uszkodzeniem, mogące spowodować zagrożenie życia lub zdrowia ludzi, bezpieczeństwa mienia lub środowiska.

Skoro obowiązek odśnieżania dachów spoczywa na właścicielach lub zarządcy obiektów, to ich zadaniem jest zapewnienie bezpieczeństwa konstrukcji. Dlatego powinni znać wartość obciążenia, na jakie został zaprojektowany budynek, i systematycznie porównywać je z obciążeniem występującym na dachu. W praktyce może się to jednak okazać niezwykle trudne do wykonania, ponieważ m3 śniegu – w zależności od warunków – przyjmuje inną gęstość, a co za tym idzie – wagę. Może być puszysty, zalegający lub mokry.

Jednym ze sposobów na uniknięcie problemu zalegania śniegu jest przyjęcie na etapie projektowania wyższych obciążeń, niż te, wynikające z normy dla danego regionu. Skutecznym rozwiązaniem może okazać się również systematyczne odśnieżanie dachu, szczególnie w okresie obfitych opadów. Kiedy odśnieżanie dachów jest konieczne?

Uwarunkowania odśnieżania dachów hal stalowych

Choć odśnieżanie dachów płaskich po obfitych opadach śniegu wydaje się naturalną koniecznością, to w przypadku hal logistycznych, produkcyjnych czy wystawowych takie jednoznaczne już nie jest. Dlaczego? Obiekty przemysłowe o tak dużej powierzchni dachu projektowane są w taki sposób, by odpowiednio radziły sobie z dodatkowym jego obciążeniem, także tym wynikającym z opadów atmosferycznych. Przy jak dużych opadach należy rozpocząć odśnieżenie dachu?

Dopuszczalną ilość śniegu oraz lodu na dachu szczegółowo określa Polska Norma PN-80/B-02010. Podane w niej wartości będą się różnić w zależności od wysokości nad poziomem morza oraz strefy obciążenia śniegiem. A tych w normie wyróżnionych zostało 5 – przedstawia je poniższa mapa:

Wartości charakterystyczne obciążenia śniegiem gruntu w Polsce - mapa
Rys. Podział Polski na strefy obciążenia śniegiem oraz wartości charakterystycznego obciążenia śniegiem gruntu w Polsce wg PN-80/B-02010 wraz ze zmianą Az1 z 2006 r. oraz PN-EN 1991-1-3:2005
Źródło: https://inzynierbudownictwa.pl/obciazenie-sniegiem-obiektow-budowlanych/

Warto zauważyć, że dane dotyczą obciążenia śniegiem gruntu, a ten ma w naszym klimacie dużą bezwładność cieplną – kumuluje ciepło. Inaczej sytuacja przedstawia się na dobrze zaizolowanych dachach, które są zimniejsze niż grunt. To powoduje, że śnieg topi się na nich wolniej, a zatem i dłużej na nich zalega. Dlatego pomiary grubości pokrywy śnieżnej powinny być zawsze prowadzone bezpośrednio na dachach.

Należy także wiedzieć, że ciężar objętościowy śniegu dynamicznie się zmienia i zależy m.in. od:

  • czasu zalegania pokrywy śnieżnej – waga rośnie w miarę upływu czasu
  • wahania temperatur
  • zmiany wilgotności powietrza
  • nachyleniem połaci dachowej, w tym jej ekspozycji na promienie słoneczne.

Dlatego wartości dotyczące dopuszczalnej grubości pokrywy dla poszczególnych stref, uwzględniają i te czynniki. Prezentuje je poniższa tabela:

Obciążenia dla dachów płaskich o spadku dachu do 5' - tabela

Lokalizacja hali przemysłowej jest jednym z czynników, jakie bierze się pod uwagę podczas jej projektowania – projekt hali, która ma powstać w centrum Polski będzie różnił się więc od projektu budynku zlokalizowanego na terenach górskich, który wymagać będzie bardziej wytrzymałej konstrukcji.

Płaski dach a śnieg – monitoruj zanim zdecydujesz się na odśnieżenie

Odśnieżanie dachów hal stalowych, których powierzchnia często przekracza kilka hektarów, jest logistycznie wymagającą, niebezpieczną oraz naprawdę kosztowną operacją. Dlatego właściciele oraz zarządcy takich obiektów, decyzję o konieczności odgarniania śniegu z dachu, odwlekają w czasie, polegając na różnych systemach pomiarowych oraz obliczeniowych. Mogą nimi być umieszczone na dachu:

  • śniegowskazy, czyli proste przyrządy umożliwiające określenie grubości pokrywy śnieżnej w danym miejscu dachu
  • śniegomierze, dzięki którym możemy wyznaczyć ciężar objętościowy śniegu
  • automatyczne wagi śniegowe.

Jak nietrudno się domyśleć, pomiary przedstawiane przez wszystkie te urządzenia cechuje nieduża dokładość, zatem poleganie wyłącznie na takich rozwiązaniach jest wysoce ryzykowne. Poza tym, odwlekanie w czasie odśnieżenia dachu nie zawsze okazuje się dobrą decyzją. Jak wskazaliśmy wcześniej, zaleganie śniegu powoduje jego zlodzenie, zatem będzie on znacznie trudniejszy do usunięcia. Ponadto w trakcie takich prac może dojść do uszkodzenia warstw pokrywy dachowej.

Odśnieżanie dachów hal wielkopowierzchniowych najlepiej jest więc zlecić specjalistycznym firmom. Odśnieżać można ręcznie, używając odpowiednich łopat, pozostawiając na dachu przynajmniej 10-centymetrową warstwę śniegu. Inną, bezinwazyjną metodą odśnieżania jest posypywanie dachu solą, która rozpuści pokrywę śnieżną. Przystępując do odśnieżania tym sposobem, należy jednak upewnić się, że materiały obudowy są odporne na działanie soli. W przypadku obiektów wielkopowierzchniowych, często stosuje się również mechaniczne odśnieżarki.

Sztuczna inteligencja wspiera bezpieczeństwo

Dlatego kwestie związane z bezpieczeństwem użytkowania wielkopowierzchniowych hal coraz częściej wspiera sztuczna inteligencja. O jakich rozwiązaniach mowa? O inteligentych systemach monitoringu ugięcia dachu, takich jak np. Sense S-One.

Składa się on z zestawu laserowych sensorów oraz tarcz pomiarowych, których liczba uzależniona jest od wielkości dachu oraz rodzaju jego konstrukcji. Sensory mocowane są w miejscu podparcia kratownicy, natomiast tarcza pomiarowa – w połowie jej rozpiętości. Pomiar ugięcia, którego dokładność wynosi 1 mm, odbywa się w płaszczyźnie dachu. Sensory wyposażone są w inklinometry, które korygują pomiary ugięć oraz na bieżąco mierzą pionowość słupów. Rozwiązanie sprawdzi się nie tylko podczas intensywnych opadów śniegu – wskazując moment, w którym odśnieżenie dachu jest konieczne, ale również w przypadku planowanych dodatkowych obciążeń dachu, np. w postaci montowanej na nim instalacji fotowoltaicznej.

Instrukcja odśnieżania dachów płaskich

Wiemy już, na kim spoczywa ustawowy obowiązek odśnieżania dachów oraz, w którym momencie czynność ta staje się już konieczna. Czas teraz na przypomnienie podstawowych zasad BHP podczas pracy na dachach w zimowych warunkach.

Na początku należy zaznaczyć, że odśnieżanie dachu jest pracą na wysokości, z którą wiąże się szereg jasno określonych przepisów. Jest zadaniem wymagającym i niebezpiecznym, podczas którego pracownik dodatkowo narażony jest na niskie temperatury, silne podmuchy wiatru oraz inne niesprzyjające warunki atmosferyczne.

Kto ją może wykonywać?

  • osoba, która dysponuje aktualnym orzeczeniem lekarskim o braku przeciwwskazań do prac na wysokości
  • osoba, która przeszła odpowiedni instruktaż, podczas którego została poinformowana o ryzyku w trakcie wykonywania tej pracy.

Ponadto, pracownik wykonujący odśnieżanie dachu musi bezwzględnie korzystać z indywidualnych środków ochrony przed upadkiem z wysokości, np. specjalistycznych szelek z linką zabezpieczającą, kasku, dopasowanego do warunków pogodowych obuwia. Za ich zapewnienie odpowiedzialny jest pracodawca. Po stronie pracodawcy leży także konieczność wyznaczenia oraz wyłączenia z użytku stref niebezpiecznych, w których istnieje ryzyko odniesienia obrażeń spowodowanych przez usuwany z dachu śnieg.

Z uwagi na charakter pracy oraz konieczność stosowania specjalistycznych rozwiązań, odśnieżenie dachu warto powierzyć ekspertom, czyli firmom specjalizującym się w tego typu zimowych pracach na wysokości.