Hale stalowe należą do obiektów budowlanych służących nie tylko do magazynowania, przemieszczania i wytwarzania towarów przez maszyny ale również stanowiących tymczasowe lub stałe miejsce pracy ludzi. Doświetlenie hal stalowych poprzez wpuszczenie do budynku światła naturalnego jest pożądane z uwagi na jego korzystny wpływ na środowisko pracy. Elementy zapewniające odpowiednie doświetlenie w hali można montować w ścianach jak i na dachu. Należą do nich okna i pasmowe doświetla ścienne oraz świetliki dachowe. Każdy z wymienionych elementów doświetlających omówiony zostanie w odpowiednim podrozdziale.
Doświetlenie hali stalowej – wymagania
Zacznijmy jeszcze od przytoczenia kilku wymagań technicznych wynikających z przepisów nadrzędnych, z których wynika konieczność doświetlenia obiektów budowlanych w tym również hal stalowych. Najogólniej wartość doświetlenia zamkniętych w budynku powierzchni wyraża się pewną ułamkową wartością wynikającą ze stosunku powierzchni przeziernej elementu doświetlającego względem doświetlanej przez niego powierzchni podłogi. Odpowiednio dla pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi stosunek ten wynosić powinien nie mniej niż 1:8 (1 mkw. doświetla na 8 mkw. powierzchni podłogi). Dla pomieszczeń, w których oświetlenie dzienne jest wymagane ze względu na przeznaczenie ale nie stanowiących pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi współczynnik ten wynosi 1:12. Miejscami, dla których wymaga się współczynnika 1:12 mogą być więc powierzchnie magazynowe hali stalowej, które nie stanowią stałego miejsca pracy jednak z uwagi na konieczność doraźnego przemieszczania się ludzi powierzchnie te należy odpowiednio doświetlić. Warto dodać jeszcze, że w niektórych obiektach takich jak produkcyjne hale stalowe mogą odbywać się pewne procesy technologiczne, które zachodzić muszą w środowisku zupełnie pozbawionym światła naturalnego. W takim przypadku, istnieje możliwość doświetlenia stanowisk pracy ludzi wyłącznie oświetleniem elektrycznym w przypadku uzyskania zgody właściwego państwowego wojewódzkiego inspektoratu sanitarnego wydanej w porozumieniu z inspektoratem pracy.
Okna w hali stalowej
Jak wspomniano we wstępie, jedną z metod zapewnienia odpowiedniej ilości światła naturalnego jest montaż w ścianie takich elementów jak okna magazynowe oraz pasmowe doświetla ścienne. Pod pojęciem okna w hali stalowej rozumiemy niemalże dokładnie to samo co w tradycyjnym budownictwie, a więc szklenie dwu- trzy- czy cztero-szybowe przedzielone pustkami powietrznymi obsadzone w ościeżnicy. Pasmowe doświetla ścienne różnią się od okien tym, że elementem przeziernym nie jest szkło lecz poliuretan (zazwyczaj komorowy). Pasmowe doświetla ścienne są zazwyczaj lżejsze od okien oraz mogą osiągać znaczne długości (kilkudziesięciu metrów) bez konieczności przedzielania ich słupkami pionowymi ościeżnicy. W obu przypadkach ścienne elementy doświetlające obiekt montowane są na dedykowanych ryglówkach stalowych – elementach konstrukcyjnych rozpiętych pomiędzy słupami, na których stawiane są okna lub pasmowe doświetla ścienne podobnie jak w budownictwie tradycyjnym.
Świetliki dachowe
Drugą metodą wprowadzenia światła naturalnego do wnętrza hali stalowej jest zastosowanie świetlików dachowych. Pod pojęciem świetlika dachowego rozumie się przezierny element taki jak poliwęglan, zazwyczaj o łukowym (rzadziej płaskim) kształcie, który opierany jest na cienkiej podstawie wykonanej ze stali ocynkowanej lub pomalowanej farbą antykorozyjną. Podstawa świetlika opiera się na blasze trapezowej zadaszenia, a jej wierzchnia część – wystająca ponad połać dachu – ukształtowana jest w „parapet” umożliwiający montaż ocieplenia podstawy świetlika i jego późniejszą wodoszczelną obróbkę. Świetliki dachowe podzielić można z uwagi na kształt na świetliki punktowe oraz dachowe pasma świetlne. Różnią się zasadniczo geometrią – świetliki punktowe charakteryzują się typowymi wymiarami około 1,0 x 2,0m do 2,0 x 3,0m, z kolei dachowe pasma świetlne charakteryzują się szerokością od 1,2 do 4,0m i długości niemal nieograniczonej (często wynoszącej kilkadziesiąt metrów). Warto zwrócić uwagę, na to, że świetliki dachowe mające kształt kopuły charakteryzują się rosnącą ich wysokością mierzoną ponad połać dachu wraz ze wzrostem ich szerokości. Tym samym warto pamiętać, że wybór szerokiego pasma świetlnego wiąże się najpewniej z koniecznością uwzględnienia na etapie projektu konstrukcji dachu dodatkowego obciążenia od śniegu wynikającego z występowania przeszkody/miejsca gromadzenia się nadmiernej ilości śniegu (wyniosła kopuła świetlika). Świetliki punktowe od dachowych pasm świetlnych różni też to, że pasma świetlne dzięki swojej dużej długości, często mają tak zwaną „samonośną podstawę” , która opiera się na konstrukcji głównej dachu hali stalowej. Świetliki punktowe przez swój wymiar zwyczajowo mniejszy niż typowy rozstaw konstrukcji dachu (wynoszący 6,0-7,5 m) wymagają wraz z obciążoną przez nie blachą trapezową dodatkowego podparcia stalową podkonstrukcją – tak zwanego „wymianu”.
Okna czy świetliki w hali – co lepiej doświetli halę
Przy wyborze sposobu wprowadzenia światła naturalnego do hali warto mieć na uwadze, że okna magazynowe są w stanie zapewnić doświetlenie hali tylko na ograniczonej głębokości. W przypadku kiedy głębokość pomieszczenia jest znaczna i wynosi kilkanaście/kilkadziesiąt metrów, konieczne okazuje się zastosowanie uzupełniającego doświetlenia miejsc, znajdujących się z daleka od ścian zewnętrznych poprzez właśnie świetliki dachowe. Co więcej, świetliki dachowe mogą być wyposażone dodatkowo w elektrycznie sterowane urządzenia unoszące pewne moduły/segmenty kopuł poliwęglanowych spełniając dodatkową rolę przewietrzania lub klap dymowych. Przy projektowaniu lokalizacji okien i świetlików dachowych warto mieć na uwadze konieczność ich skoordynowania z planem aranżacji wnętrza obiektu. Warto lokalizować świetliki dachowe w miejscach pracy ludzi oraz w alejkach regałowych aby maksymalnie doświetlały ścieżki komunikacji. Z kolei okna i pasmowe doświetla ścienne warto lokalizować na przykład w strefie przydokowej/załadunkowej, w której odbywa się natężony ruch wózków widłowych. Tym samym wybierając pomiędzy zastosowaniem okien a świetlików dachowych warto mieć na uwadze kształt hali magazynowej oraz aspekty bezpieczeństwa pożarowego (oddymianie). W celu zapewnienia odpowiedniego doświetlenia hali stalowej często najlepiej sprawdza się zastosowanie obu elementów wyposażenia tzn. zarówno okien jak i świetlików dachowych.
