Od początku 2021 roku projektowanie konstrukcji budowlanych przestało być regulowane przez polską normę budowlaną. Obecnie normy te wyznaczane są przez tak zwane eurokody. W związku z tym, zarówno architekci, projektanci, jak i pracownicy budowy muszą być dobrze zaznajomieni z ich regułami. Gdzie znajduje się spis eurokodów i jak z niego korzystać? Czytaj dalej, aby dowiedzieć się więcej!

Geneza i zakres eurokodów dla konstrukcji

Komisja Wspólnoty Europejskiej zadecydowała o wprowadzeniu jednolitych przepisów w zakresie budownictwa, w celu usunięcia technicznych przeszkód w handlu. Miało to również zapewnić swobodę przepływu towarów i usług. Ważne było to, aby reguły i przepisy wprowadzone w toku tych działań stosowano początkowo jako alternatywne dla przepisów krajowych. Po okresie przejściowym miały zaś one zostać jedynymi, wspólnymi normami europejskimi. Nazwano je eurokodami.

Z dniem 1 stycznia 2021 r. zakończył się wspomniany okres, a eurokody budowlane stały się jedyną podstawą prawną, na podstawie której muszą być sporządzane wszystkie projekty. Eurokody w budownictwie można uznać za kodeks prawny dotyczący odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa konstrukcji.

Spis eurokodów budowlanych można znaleźć na stronie Polskiego Komitetu Normalizacyjnego oraz prezentujemy je poniżej:

  • Eurokod 0-PN-EN 1990 (określa podstawy projektowania konstrukcji, kombinacje oddziaływań na konstrukcje, niezawodność czy trwałość konstrukcji),
  • Eurokod 1-PN-EN 1991 (jego poszczególne części określają oddziaływania na konstrukcje, w tym obciążenia stałe, zmienne czy klimatyczne oraz zasady ich wyznaczania),
  • Eurokod 2-PN-EN 1992 (zasady projektowania konstrukcji z betonów zbrojonych, niezbrojonych oraz wstępnie sprężanych),
  • Eurokod 3-PN-EN 1993 (zasady projektowania konstrukcji stalowych),
  • Eurokod 4-PN-EN 1994 (zasady projektowania konstrukcji zespolonych),
  • Eurokod 5-PN-EN 1995 (zasady projektowania konstrukcji drewnianych),
  • Eurokod 6-PN-EN 1996 (zasady projektowania konstrukcji murowych),
  • Eurokod 7-PN-EN 1997 (zasady projektowania geotechnicznego oraz metodologii badań podłoża gruntowego),
  • Eurokod 8-PN-EN 1998 (zasady projektowania w sytuacji sejsmicznej),
  • Eurokod 9-PN-EN 1999 (zasady projektowania konstrukcji aluminiowych).

Europejskie normy dla konstrukcji stalowych

Budownictwo przemysłowe stanowi gałąź branży budowlanej, która jako główny element konstrukcyjny wykorzystuje stal. Konstrukcje stalowe projektuje się na podstawie zestawu norm tworzących„Eurokod 3: Projektowanie konstrukcji stalowych”, czyli PN-EN 1993:

  • PN-EN 1993-1 – Reguły ogólne i reguły dla budynków,
  • PN-EN 1993-2 – Mosty stalowe,
  • PN-EN 1993-3 – Wieże, maszty i kominy,
  • PN-EN 1993-4 – Silosy, zbiorniki i rurociągi,
  • PN-EN 1993-5 – Palowanie i grodzie,
  • PN-EN 1993-6 – Konstrukcje wsporcze dźwignic.

Jak widzimy zatem pakiet Eurokod 3 zawiera wykaz eurokodów stanowiących wytyczne do projektowania stalowych konstrukcji. Wśród nich można znaleźć zarówno reguły ogólne, jak i te dotyczące konkretnych projektów, w tym mostów, wież oraz silosów i rurociągów. Należy również zaznaczyć, że każda z części zawartych w pakiecie dzieli się na kilkanaście podczęści, które mają na celu jak najbardziej szczegółowe opisanie wszystkich zasad. Natomiast konstrukcje stalowe, w tym hale przemysłowe oraz magazynowe obliczane są w oparciu o część pierwszą Eurokodu 3, czyli PN-EN 1993-1 (Reguły ogólne i reguły dla budynków), która następnie podzielona jest na dwanaście podczęści. Zatem projektant konstrukcji stalowych w zakresie budownictwa przemysłowego będzie sięgał do następujących podczęści:

  • PN-EN 1993-1-1 – reguły ogólne i reguły dla budynków,
  • PN-EN 1993-1-3 – reguły uzupełniające dla konstrukcji z kształtowników i blach profilowanych na zimno,
  • PN-EN 1993-1-5 – blachownice,
  • PN-EN 1993-1-8 – projektowanie węzłów.

Następnie zagadnienia obejmujące wytwarzanie, wykonawstwo oraz montaż konstrukcji stalowych zostały ujęte w pięciu częściach normy PN-EN 1090. Część pierwsza zawiera między innymi charakterystykę klas wykonania (EXC), która jest podstawą zapewnienia odpowiedniego poziomu niezawodności konstrukcji.

W części PN-EN-1090-2 znalazły się zasady odnoszące się do sposobu wykonywania elementów stalowych. Dotyczą one np. metody wykonywania otworów na śruby, przygotowania planu i wykonywania spawania, a także cięcia elementów, czy obróbki termicznej. Szczegółowo omówiony został również montaż konstrukcji stalowych, w tym bezpieczeństwo jego montażu, sposób dokręcania śrub, wykonanie podlewek i uszczelnień, znakowania elementów wysyłkowych oraz odchyłki i zalecenia dotyczące dopasowywania elementów.

Podsumowując mimo, że budownictwo przemysłowe przygotowywało się do eurokodów przez wiele lat, dla znacznej ilości doświadczonych projektantów konstrukcji stalowych i nie tylko, nowe normy okazały się dużym wyzwaniem, wymagającym doszkolenia i zmian.

Eurokody a polskie normy

Eurokody w budownictwie bez wątpienia wywołały spore poruszenie wśród projektantów. Stosowanie wszystkich zaleceń, które zawiera spis eurokodów budowlanych, wymaga zmiany dotychczasowego myślenia i przyzwyczajeń związanych z projektowaniem konstrukcji. Polskie normy krajowe stosowane dotychczas zawierały szczegółowe instrukcje dotyczące sposobów przeprowadzania analiz i obliczania konstrukcji. Eurokody znacznie bardziej przypominają dokument prawny, przez co wielokrotnie trzeba sięgać do kilku zawartych w nich podczęści, nawet przy obliczaniu jednego elementu.

Dodatkowym utrudnieniem może być to, że eurokody budowlane charakteryzują się układem, stylem oraz metodologią, które powodują, że są one o wiele obszerniejsze niż dotychczas stosowane polskie normy. Wspomniany wyżej wykaz eurokodów zawierających odpowiednie przepisy oraz reguły obejmuje ponad 400 stron. Należy również zaznaczyć, że każda z ich części posiada załącznik krajowy (NA), który umożliwia wprowadzenie korekty zapisów normy ze względu na specyfikę danego kraju, np. oddziaływania wiatru, śniegu, czy też obciążenia sejsmiczne.